Zerwanie więzadła krzyżowego przedniego (ACL) to jeden z najczęstszych i najbardziej znanych urazów stawu kolanowego, szczególnie wśród osób aktywnych fizycznie. Nagły ból, trzask i uczucie niestabilności po skręceniu kolana mogą sygnalizować właśnie ten problem. Ale co się dzieje, gdy taki uraz zostanie zbagatelizowany lub proces leczenia i rehabilitacji nie zostanie podjęty? Jakie są długoterminowe skutki życia z uszkodzonym ACL?
Co to jest więzadło krzyżowe przednie (ACL) i jak dochodzi do jego zerwania?
Więzadło krzyżowe przednie to mocna struktura wewnątrz stawu kolanowego, pełniąca bardzo ważną rolę stabilizatora. Rozciąga się od kości udowej do kości piszczelowej, zapobiegając nadmiernemu przesuwaniu się piszczeli do przodu względem uda oraz kontrolując ruchy rotacyjne kolana. Do jego zerwania dochodzi najczęściej podczas aktywności sportowej, w mechanizmie bezkontaktowym – na przykład przy nagłym zatrzymaniu, gwałtownej zmianie kierunku biegu, obrocie na nodze postawnej czy niefortunnym lądowaniu po skoku. Rzadziej przyczyną jest bezpośrednie uderzenie w kolano.
Pierwsze sygnały po urazie – jak rozpoznać potencjalne zerwanie ACL?
Moment zerwania ACL często jest bardzo charakterystyczny. Wiele osób opisuje słyszalny lub odczuwalny trzask lub strzał w kolanie. Bezpośrednio po urazie pojawia się silny ból, który może uniemożliwiać kontynuowanie aktywności. Częstym objawem jest również szybko narastający obrzęk stawu, widoczny już w ciągu kilku pierwszych godzin – spowodowany krwawieniem do wnętrza stawu (krwiak śródstawowy). Jest jednak grupa pacjentów, u których obrzęk pojawia się dopiero po około dobie. Wynika to z małego ukrwienia więzadła. Pacjenci często zgłaszają duże trudności z obciążaniem kontuzjowanej nogi i chodzeniem. Pojawia się też wyraźne uczucie niestabilności i „uciekania” kolana.
Życie z niestabilnym kolanem – objawy przewlekłe nieleczonego urazu
Jeśli zerwane więzadło krzyżowe przednie nie zostanie poddane odpowiedniemu leczeniu (operacyjnemu lub zachowawczemu) i rehabilitacji kolana, ostre objawy z czasem mogą ustąpić, ale problem niestabilności pozostaje. Osoby z przewlekłą niewydolnością ACL często doświadczają nawracających epizodów „uciekania” lub „załamywania się” kolana. Dzieje się to zazwyczaj podczas bardziej dynamicznych ruchów, zwłaszcza skrętnych, zmian kierunku czy nawet przy schodzeniu ze schodów lub poruszaniu się po nierównym terenie. Pojawia się brak zaufania do własnego kolana, co ogranicza aktywność fizyczną i codzienne funkcjonowanie. Może towarzyszyć temu przewlekły ból o niewielkim nasileniu lub dyskomfort. Z czasem można też zaobserwować osłabienie i zanik mięśni uda (głównie mięśnia czworogłowego) z powodu zmienionego wzorca chodu i unikania obciążania nogi.
Znaczenie diagnozy i rehabilitacji – droga do odzyskania sprawności
Kluczowe po podejrzeniu urazu ACL jest postawienie trafnej diagnozy. Opiera się ona na dokładnym wywiadzie, badaniu klinicznym przeprowadzonym przez lekarza ortopedę lub doświadczonego fizjoterapeutę oraz często na badaniach obrazowych, z których rezonans magnetyczny (MRI) jest najbardziej miarodajny. Niezależnie od wybranej metody leczenia – czy jest to leczenie zachowawcze (u osób mniej aktywnych, starszych lub z mniejszymi wymaganiami funkcjonalnymi), czy operacyjna rekonstrukcja więzadła – fundamentem powrotu do sprawności jest indywidualnie zaplanowana i sumiennie prowadzona rehabilitacja. Ten złożony proces, mający na celu odzyskanie pełnego zakresu ruchu, odbudowę siły mięśniowej, poprawę czucia głębokiego (propriocepcji) i kontroli nerwowo-mięśniowej, możesz zrealizować pod okiem naszych specjalistów w Instytucie Fizjoestetica, aby bezpiecznie powrócić do pełni aktywności.
